İlçemizin kuruluşu hakkındaki tarihi bilgilere göre, şehrin batısındaki Saiteli (Kadınhanı) ve güneyindeki Lâdik dağları eteğinde Bozok ili (öziçi) adı ile bilinen iki kasaba halkı, haçlı ordularının geçiş yolu üzerinde oldukları için bu orduların yağmasından kurtulmak istediler. Bu sebeple inlerin bulunduğu bugünkü yukarı mahalle (Tolobası) denilen yere göç ettiler. Çünkü inlerde emniyet ve saklanabilme imkanları mevcuttu. İşte bu yüzden kasabalarından göç edenler Sarayönü’nün kuruluşunda öncü olmuşlardır.
“Tolobası” adı ile anılan bu inlerin o zamanlar hem sığınak, hem de mesken olarak kullanıldığı tahmin edilmektedir. İlçemizin ismi de bu inlere bağlanır. Büyüklüğü, konforu ve kullanışlı olması bakımından saraya benzetilen bu inlerden dolayı buraya “Sarayini” ismi de denilmiştir. Zamanla bu isim “SARAYÖNÜ” olmuştur. Bir rivayete göre de ilçenin ismi inlerin yanında bulunan saraya bağlanır. İlçenin toprakları ve yerleşme merkezi bu sarayın önünde olduğu için “SARAYIN ÖNÜ” denilmiştir. Bu zamanla “SARAYÖNÜ” olmuştur. Yukarıdaki iki görüşte ilçemizin ismi hakkında akla yatkın bilgi verir. Bugün inler kapalı durumdadır